Prenošenje krsne slave sa oca na sina, sinove, obeležja krsne slave, zdravica u slavu božju
Sveti arh. Sabor Srpske pravoslavne Crkve (SPC), doneo je 15. maja 1985. g. ovu odluku:
“Budući da je Krsna slava praznik “Male crkve”, to jest porodice, to i najmanja porodica treba da je slavi. Kad se sin odvoji u posebno domaćinstvo, pogotovo kad se oženi, dužan je da proslavlja Krsno ime, bez obzira što ga otac slavi u starom domu.
U znak poštovanja roditelja, tako važnu stvar, kao što je osnivanje porodice i samostalnost slavljenja Krsnog imena, sinovi su dužni da o tome obaveste oca i zamole ga da im to blagoslovi. Ako bi otac odbio ili ne bi hteo “predati” Slavu, sinovi treba da se obrate svešteniku u mestu gde žive, za savet i blagoslov.”
Prema Ustavu SPC “Sv. arh. Sabor, kao najviše jerarhijsko predstavništvo, crkveno-zakonodavna je vlast u poslovima vere, bogosluženja, crkvenog poretka (discipline) i unutrašnjeg uređenja Crkve, kao i vrhovna sudska vlast u krugu svoje nadležnosti.”
“Sve odluke Sv. arh. Sabora, kanonske i crkvene prirode, koje se odnose na veru, bogosluženje, crkveni poredak i unutrašnje uređenje Crkve, punovažne su i izvršne.”
Prema tome, odluke Sv. arh. Sabora su obavezne za sve članove SPC, a to znači, da gornja odluka obavezuje i roditelje i sinove i da je svaka porodica, ma gde se nalazila, dužna da proslavlja svog domaćeg zaštitnika, svoju Krsnu slavu. Jer, ustanova koja donosi zakone u svojoj nadležnosti, ima pravo da ih, prema potrebi i okolnostima, tumači, dopunjava, pa i menja.
Krsno ime nije lična svetkovina, već porodična i ona se prenosi sa oca na sina. Isto tako Krsno ime nije slava kuće i imanja, već žive porodice, Crkve u malom.
KRSNA SLAVA I NJENA OBELEŽJA
Svaka pravoslavna srpska porodica ima svog domaćeg svetitelja - zaštitnika, koga slavi svečano svake godine, a koji se naziva: KRSNO IME, KRSNA SLAVA, SVETI, SVEČARI… Naziv Krsno ime dolazi od krštenog imena pojedinih porodica ili plemenskih starešina, koji su svetitelja, u čiji dan su kršteni, uzimali za svoga zaštitnika, a svome potomstvu ostavljali da ga i oni slave. Na dan svoga Krsnog imena Srbi nastoje da ostave sve poslove, kako bi se štgo bolje pripremili za proslavljanje svoga zaštitnika. Krsno ime kod Srba ima isključivo crkveno-molitveni karakter. Slavi se najpre u crkvi, na Liturgiji, gde se spominju naši živi i upokojeni srodnici po telu, pa se tek onda prenosi u dom i tu nastavlja. Porodična zajednica je nastavak crkvene zajednice.
“Gde je Srbin - tamo je i Slava”, ali i obratno: “Gde je Slava – tamo je i Srbin.” Jedno bez drugoga je nezamislivo. Pošto samo Srbi imaju Krsnu slavu (drugi pravoslavni narodi je nemaju), to znači da Srbin bez Slave, ni verski ni nacionalno nije pripadnik Crkve i nacije.
Slava je, dakle, jedan od vidljivih izraza srpske pobožnosti. Kad se za jednog Srbina kaže: “On slavi,” time je sve rečeno. Taj Srbin ima vezu sa svojom Crkvom, učestvuje u njenom blagodatnom životu. I obratno, onaj koji ne slavi, on je kao grana odsečena od stabla.
Za Srbe se ne bi moglo reći da su pobožan i crkven narod, da su disciplinovani kao vernici, a ako zanemare i Slavu, onda je tu opasnost da se potpuno odrode i dožive duhovnu katastrofu. Zato je od životne važnosti da Srbi sačuvaju Krsnu slavu u njenom pravom, izvornom obliku i da je kao takvu predaju svome potomstvu.
OBELEŽJA KRSNE SLAVE
U svakoj pravoslavnoj srpskoj kući, na počasnom mestu glavne prostorije, nalazi se slavska ikona. Ispred ikone je kandilo, i tu se obavlja domaća, porodična molitva.
Slavska vodica
Osvećenje slavske vodice u kući svečara vrši se pred slavskom ikonom, na nekoliko dana pre Slave. Domaćica treba da spremi pogodan sud (činiju) sa svežom vodom, stručak bosiljka, kadionicu sa žarom i tamjan, sveću i spisak imena članova porodice. Osvećenom vodom sveštenik kropi prostorije stana i ukućane, a domaćica sa njom mesi slavski kolač.
Slavska sveća
Bez krsne sveće Krsno ime se ne može slaviti. Krsnu sveću treba da prisluži, zapali domaćin, kad sveštenik dođe da blagoslovi žito i kolač ili kad se osvećeni kolač i žito donesu iz crkve, dakle pred slavski ručak. Paljenje sveće označava početak slavljenja Krsnog imena. Domaćin i gasi slavsku sveću. Slavsku sveću treba obavezno uzeti u crkvi, jer su jedino tamo blagoslovene i osveštane.
Slavsko žito
Slavsko žito je pšenica koja se kuva uoči Slave, zaslađuje medom ili šećerom i odnosi na dan Slave u crkvu radi osvećenja. Osvećujući slavsko žito sveštenik moli Boga da blagoslovi ove raznovrsne plodove i osveti one koji ih budu jeli, jer su svečari prineli ovo u slavu Božiju, u čast i spomen Svetoga koji se slavi i za spomen onih koji su umrli u blagočestivoj veri (preci i srodnici koji su nam Slavu predali).
Osvećeno žito se služi gostima pre slavskog ručka.
Slavsko žito simvoliše vaskrsenje mrtvih, to je prinos u slavu Božiju, u čast Svetoga, za zdravlje i sreću svečara i za pokoj duša umrlih predaka. I zato se žito sprema za sve Slave, pa i za Svetog arhangela Mihaila i Svetog proroka Iliju. Može li zato biti nešto lepše i uzvišenije u životu jednog pravoslavnog hrišćanina!?
Slavski kolač(pogača)
Kolač se mesi od čistog pšeničnog brašna sa slavskom vodicom, ukrašava se krstom i monogramom Hristovim (IS-HS-NI-KA) za izradu kojeg se mogu u crkvama nabaviti posebni pečati. Na dan Slave, kolač se zajedno sa žitom nosi u crkvu radi osvećenja, gde ga sveštenik blagosilja, unakrsno reže, preliva vinom i okreće sa domaćinom. Gde je to moguće, dolazi sveštenik u kuću svečara i tu vrši slavski obred.
Slavski ručak
Posle blagosiljanja slavskih obeležja domaćica služi goste slavskim žitom, čita se molitva pre jela (Oče naš...) i počinje svečani slavski ručak. Obzirom da je slavski obed nastavak liturgijskog obreda, jela treba da budu spremljena prema crkvenim propisima: posno, u dane koje je Crkva odredila kao posne, a mrsno u ostale dane, van propisanih postova.
U toku slavskog obeda treba da vlada određena ozbiljnost, pristojnost i popggovanje svetinje Krsne slave, u pogledu služenja jelom i pićem, teme razgovora i pesama koje se pevaju. Treba se ponašati tako, da bi se posle Slave moglo reći: “Sve je lepo i čestito bilo i milome Bogu pristupačno”!
K R S N A S L A V A
Kada Srbin Slavu slavi
On uz kolač sveću stavi,
Pa preliva kolač vinom
I sve sveti svetim činom!
Kolač mu je slika Oca,
Svakog dobra davaoca.
Sveća mu je slika Sina,
Slika Duha – sila vina!
Pred Trojicom Srbin stane,
Pa skrušeno on uzdahne:
Care večni, blagoslovi,
Svi su Tvoji dari ovi!
Narod složi i umnoži,
Nek’ svi ljudi budu Božiji,
Nek’ svi slave Ime Tvoje,
Tvoga suda nek’ se boje!
K’o hleb nek’ su srcem blagi,
Kao sveća duhom pravi.
Kao vino nek’ su jaki:
Blagi, pravi, jaki, zdravi!
Nek’ Svetitelj moj Te moli,
On do Tebe bliže stoji,
Zato njemu palim sveću –
Daj nam, Bože, svaku sreću!
ZDRAVICA U SLAVU BOŽIJU
Pismo u dobri i u bolji čas, a sad ćemo u prelijepu Slavu Božiju. Da nam pomože Bog i lijepa Slava Božija. Ko god u Slavu Božiju ustajao, te je spominjao, i njoj se molio, njemu i pomogla i duši i tijelu; koji li je zaboravljao u strahu ili u stidu, ili u svome sagrješenju, te je ne spomenuo, Bog i lijepa Slava Božija njega ne zaboravila, no bila mu najbolja pomoćnica duši i tijelu. Amin.
B. M.
